Binnenlands bestuur

De oppositie in de gemeenteraad van Maastricht is geschokt over de manier waarop het debat over interim-directeur Sociaal Domein Henk Dekkers, die voor een half jaar werk een kwart miljoen euro ontving, heeft plaatsgevonden. Het debat was volgens hen van a tot z geregisseerd door het college. ‘We maken ons ernstige zorgen over de democratie in Maastricht.’

‘Nauwelijks democratie’
‘Interrupties mochten feitelijk niet plaatsvinden, vragen werden niet beantwoord, terwijl een ex-wethouder en een ex-gemeentesecretaris, die zich niet konden verweren, de schuld kregen’, aldus de verenigde oppositiepartijen (op lokale partij SAB na). Het dieptepunt was de openbare uitspraak dat het ‘moreel kompas’ van de ex-gemeentesecretaris niet deugde, schrijven de negen partijen. ‘Als het voeren van een debat conform de Gemeentewet op deze wijze door het college wordt gefrustreerd, dan is er van democratie in Maastricht nog nauwelijks sprake.’

Kosten tramproject
De partijen wijzen erop dat Maastricht een quick scan heeft laat uitvoeren naar de stand van zaken van de lokale democratie. ‘Misschien is het goed eens naar andere instrumenten en mogelijkheden te kijken om de democratie in Maastricht weer tot bloei te brengen. De schrijnende situatie die zich in Den Haag voordoet met betrekking tot de democratie is naadloos op Maastricht van toepassing.’ Geen misselijke woorden die volgen op de wens van de partijen om op korte termijn een debat te voeren over financiële ontwikkelingen van het tramproject Maastricht-Hasselt. ‘De raad mist nogal wat belangrijke informatie op de voortgang van dit project. Tot nu toe heeft de gemeenteraad alles via de kranten en andere bronnen moeten vernemen.’

Hoofdpijndossier
Uit die bronnen vernamen zij dat er ‘mogelijk hogere kosten van 59 miljoen euro bij de aanbesteding zouden zijn, omdat er maar één inschrijver is voor de uitvoering van het tramproject’. De wethouder beroept zich volgens de partijen op vertrouwelijkheid en hult zich in stilzwijgen, ‘maar het wordt tijd dat de raad adequaat wordt geïnformeerd over de stand van zaken van dit hoofdpijndossier’. Zelfs een vertrouwelijk onderhoud over de knelpunten in dit project en de verdere aanpak kwam er niet. ‘Ook dit heeft de wethouder nagelaten, terwijl er sprake is van een actieve informatieplicht.’ Inmiddels is er in het presidium besloten dat er op 2 juni een fysiek vertrouwelijk debat zal plaatsvinden in het gouvernement.

Brug
LPM-fractievoorzitter Kitty Nuyts zit al sinds 1998 in de gemeenteraad van Maastricht en zag het democratisch gehalte steeds minder worden. Zij nam het initiatief namens de oppositiepartijen een persbericht op te stellen met bovenstaande grieven. Het tramdossier volgt ze al sinds 2000. Ze wees een tijdlang op het advies van enkele deskundigen dat er een nieuwe brug nodig was voor het tracé die 40 tot 60 miljoen zou kosten. ‘Die toenmalige PvdA-wethouder wilde er niet aan en zei dat er onderzoek was gedaan, maar niet naar die brug. Pas in 2014, bij een volgende wethouder, kwam er een onderzoek naar de brug, waaruit bleek dat die duurder was dan eerder was voorgesteld. Dat moest allemaal weer in een vertrouwelijke vergadering worden besproken.’

Aan het lijntje gehouden
In 1998 luisterde het college nog naar argumenten en deskundigen, wil ze maar zeggen. ‘Ik had nog nooit meegemaakt dat wethouders geen gesprek met deskundigen wilden en alleen aan onderzoeken waarde hechten. Coalitiepartijen reageren niet op belastende feiten die je naar voren brengt. Ik vind dat het kritisch vermogen van de coalitiepartijen weg is.’ Een quick scan van de lokale democratie in Maastricht staat echter op het punt van publicatie. ‘Op de eerste versie van ons persbericht, waarin we een dergelijke quick scan opperden werd gereageerd met de opmerking dat die al is gemaakt. Daar wisten we niks van. Kennelijk worden we als er iets aan de hand is lang aan het lijntje gehouden en repareert men de schade in de tussentijd.’

Rekenkamer-rapporten
Nuyts wijst op een meter rekenkamer-rapporten, waarin allemaal dezelfde aanbevelingen staat over wat er mis is en hoe het beter moet in het Maastrichtse gemeentebestuur. ‘De raad staat op afstand, heeft geen in- en overzicht van de kosten en feiten van projecten et cetera. En steeds trekt men zich niets van deze aanbevelingen aan en de coalitiepartijen ook niet. Emeritus hoogleraar Douwe Jan Elzinga zei in al eens dat wij als gemeenteraad bij grote projecten een onafhankelijk deskundige moeten inschakelen die alles doorrekent.’

Uitlachen
Aan lokale democratie schort het goed in Maastricht, vult Tiny Meese, fractievoorzitter van Partij Veilig Maastricht (PVM) aan. ‘Alles is voorgekookt door de coalitie, informatie moeten we als oppositie vaak uit de krant vernemen. Als de oppositiepartijen een debat over de tram, waar we ons ernstige zorgen over maken, willen aanvragen kan er wel ineens fysiek vergaderd worden met het presidium en zit er een wethouder met zijn ambtenaar klaar om het woord te nemen.’ Haar partij heeft al eens aangegeven dat er ‘geen sprake van democratie is’ in Maastricht. Al meerdere malen zelfs, maar er wordt over alles beslist: spreektijden, interrupties et cetera. ‘De oppositie voelt zich volstrekt machteloos en overbodig, want de coalitie zit de oppositie in een vergadering gewoon uit te lachen. Hier in Maastricht is geen enkele vorm van overleg of samenwerking.’

Dood in de pot
Ook fractievoorzitter Manon Fokke van nu oppositiepartij PvdA ergert zich aan het niet-informeren van de raad, al was het maar vertrouwelijk, wanneer overal in de media geschreven wordt over dat een aanbesteding ‘gierend uit de hand loopt’. ‘Dan verwacht je op zijn minst dat je vertrouwelijk wordt bijgepraat, maar na een maand hadden we nog niets gehoord. Dat is een patroon, want dat was ook al zo bij de spionageaffaire en bij de pre-begroting.’ Bij het debat over interim-directer Dekkers werd afgesproken dat er in de eerste termijn geen interrupties mochten plaatsvinden en dat het college niet mocht worden geïnterrumpeerd, zegt Fokke. ‘Dan kan ik mijn tas wel inpakken. Bij een normaal democratisch proces hoort: normaal bevragen en normaal beantwoorden.’ In Den Haag mag het een schrijnende situatie zijn, maar lokaal is ook wel wat aan de hand, stelt ze: ‘Dit is de dood in de pot voor de democratie. Zuiver monisme, niet meer duaal.’

Raadsakkoord
Het CDA Heerlen was een actie voor CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt gestart, omdat hij iemand is die blijft doorvragen. ‘Zo hoort Den Haag niet met hem om te gaan, maar kijk wat gebeurt er op lokaal niveau. Bij de spionageaffaire mochten we al zwartgelakte stukken alleen vertrouwelijk inzien in aanwezigheid van de ambtenaar’, vervolgt Fokke. Dat is de verkeerde weg: we moeten zorgen dat de democratie wel haar werk kan doen en moeten het daar over hebben. Misschien is het iets voor de volgende raadsperiode. Veel gemeenten kiezen voor een raadsakkoord, misschien is dat een goede oplossing.’ Ook aan de quick scan kunnen volgens Fokke wellicht conclusies worden verbonden. ‘Maar evalueer ook nu en kijk vooruit. Denk voor de volgende periode goed na hoe je burgers bij de besluitvorming gaat betrekken.’

Quick scan
Gevraagd naar de stand van zaken rond de Quick Scan Lokale Democratie laat de waarnemend griffier van de raad weten dat deze inderdaad is uitgevoerd in Maastricht. ‘De resultaten worden binnenkort met een interne werkgroep van raadsleden en inwoners besproken en daarna uiteraard openbaar gepubliceerd.’ Er is volgens hem niets geheim aan, maar aangezien veel raadsleden het rapport ook nog niet gezien hebben, aangezien het eerst in het werkgroepje wordt besproken, zou hij het liever pas daarna met Binnenlands Bestuur delen. ‘Dat zal ergens in de komende weken zijn.’